Interview: verduurzaming bij Novia Onderwijs

Drie scholen met 40.000 m2, 5.000 leerlingen en honderden docenten. Één locatie investeerde 1,8 miljoen euro in verduurzaming. Paul de Haas is er verantwoordelijk voor facilitaire zaken. Er komt van alles op zijn bord, zoals netcongestie, subsidieaanvragen, communicatie met omwonenden en GACS. "Dat kun je als school niet allemaal zelf. Daar heb je specialisten voor nodig."

Van Markland College naar Novia Onderwijs

De context waarin De Haas functioneert is ook "uitdagend". Zo liggen de scholen in drie verschillende gemeenten, elk met eigen regels en cultuur. In Halderberge en Moerdijk is de gemeente de eigenaar van het schoolgebouw, maar in Etten-Leur is het pand in handen van de school. De drie scholen hebben veel keuzevrijheid, ook op facilitair gebied. Op bestuursniveau zijn ze net gefuseerd en heten nu Novia Onderwijs. En op één school is net een directiewisseling geweest. Maar De Haas werkt hier al acht jaar en laat zich niet van de wijs brengen.

Wat is er de laatste tijd gerealiseerd?

‘Er staan nu gigantische warmtepompen op het dak. Daarvoor moesten we eerst de constructie verstevigen. Verwarmingsketels zijn nog nodig, maar twee grote zijn vervangen door veel kleinere. De regeltechniek is vernieuwd. Ventilatie is verbeterd. Overal is LED-verlichting. Er gaat dan een soort sneeuwbal rollen, waardoor we in de gang ook maar meteen de plafonds hebben aangepakt.’

Hadden jullie 1,8 miljoen euro op de plank liggen?

‘Dit kon alleen door gebruik te maken van subsidie. Maar die is nieuw en complex. INNAX heeft ons enorm geholpen met vertaling ervan naar een uitvoerbaar plan. En vanaf dat moment hebben zij ons echt bij de hand genomen. Ik vroeg hen ook mee naar de gesprekken met de directie, om daar goed uit te leggen: wat moeten we, wat mogen we, wat kunnen we? Ze zijn betrokken geweest bij de aanbesteding, de coördinatie, MJOP’s schrijven, tot en met oplevering en nazorg; dus full-service.’

Is de verbouwing vooral in schoolvakanties gerealiseerd?

‘Dat kon niet. Daar was het veel te groot voor. Ik vroeg dus aan mijn contactpersoon bij INNAX, Albert Brouwer: hoe gaan wij dit regelen in een draaiende school? Je moet om zeven uur beginnen, anderhalf uur voor de lessen. En vooraf regelen hoe laat je wel en niet kan boren tijdens schooluren. Het allerzwaarste boorwerk in het weekend of de avond. Tijdens de examenperiode mocht er alleen licht werk gedaan worden, zoals kabeltjes trekken en metertjes installeren. En dat alleen in het oude deel. In de nieuwbouw, waar de examens plaatsvonden, mochten de bouwers sowieso niet komen. In het hele proces om tot al die keuzes te komen, merk je dat INNAX al jaren allerlei scholen begeleidt en daardoor goed thuis is in het onderwijs. Ze kennen ook alle afkortingen uit ons vak.’

Konden jullie tijdelijke lokalen buiten plaatsen?

‘Dat was niet te betalen. Terwijl we tijdens de reguliere schoolweken steeds vijf vrije lokalen nodig hadden. Maar niemand kan opeens vijf lokalen missen. Daardoor gingen we echt noodmaatregelen nemen, zoals: van een stuk aula een lokaal maken. En aan de knoppen draaien in het rooster. We hebben een gespecialiseerde roostermaker ingevlogen van buiten. Echt een superspecialist. Dat hielp enorm.’

Nu zijn jullie grotendeels van gas naar elektrisch. Is hier geen netcongestie?

‘Zeker wel. Het gewenste vermogen was dan ook niet beschikbaar. Zo leek het! Totdat INNAX aan de gang ging met data-analyse. En daaruit bleek dat het wel kon. Die uitkomst hadden wij nooit zelf kunnen vinden. Als je ziet wat zij met data doen, wat voor analyses daar bij hen uitkomen, dat is echt ongelooflijk. Zij kunnen aan knoppen draaien en over processen adviseren, waarvan ik denk: hoe dan?!?’

Hier pal omheen staan flats. Wat vonden de bewoners ervan?

‘Vanwege die dak-installaties heb ik nadrukkelijk gevraagd om rekening te houden met de omwonenden; hun zichtlijnen en het geluid dat de installaties maken. De directie heeft een vertegenwoordiging van de bewoners vooraf uitgenodigd om alles door te spreken. Veel bewoners kwamen binnen met “wat gaat er nu weer gebeuren?” Maar je moet het op de juiste manier brengen. Goed uitleggen waarom we het doen. Vertellen waar je terecht kunt met klachten. Dan merk je dat er iets verandert. Dan staan ook mensen op, die zeggen: “Wij snappen dat dit nodig is.” Met mensen die toch de hakken in het zand hielden, gingen we nog even apart praten, met een kopje koffie erbij. “Wij gaan er samen heus wel uitkomen”, zeiden we dan. “Je kunt me altijd bellen.”

Daarnaast communiceerden we ook via een nieuwsbrief met de ouders. We informeerden uiteraard de docenten. Ja, er zijn allerlei stakeholders.’

Waren er uiteindelijk klachten?

‘Weinig. En relevante opmerkingen kwamen in de bouwteamvergadering. Elke week als vast punt op de agenda. Want het is niet de bedoeling dat om half zeven ’s ochtends een zware vrachtauto pal voor een flatgebouw stationair staat te draaien. Als dat wel gebeurt  zeggen we: “Jij was verantwoordelijk. Bespreek dit met je mensen.”

Iedereen zat bij die vergadering, zoals de installateur, de aannemer en onze conrector bedrijfsvoering. INNAX leidde die normaliter, of ik. Het bouwteam was een kleine club, maar daarin was toch iedereen vertegenwoordigd. Dat werkte heel goed.’

Is de samenwerking nu klaar?

‘Met INNAX niet. Want nu krijgen we GACS, voluit Gebouwautomatisering- en controlesystemen. Dat wordt verplicht, dus ik ben me aan het inlezen en heb er webinars over gevolgd. Het draait allemaal om energie en het gaat heel ver, tot aan het verbruik van de printer. Maar je kunt natuurlijk wel van alles met de data die je zo verzamelt. Ik ken een groot bedrijf dat al zo werkt en die besparen daarmee serieus geld. Dus ik begrijp wel dat die kant er ook aan zit. Ik zie scholen die het nog een beetje voor zich uitschuiven, maar dat wil ik liever niet. De data die INNAX nu toch al heeft van ons, kunnen ze meteen weer gebruiken in de GACS, dus dat is erg handig.

En wat ik ook nog wel zou willen: aan de leerlingen laten zien hoe ons energiegebruik verloopt. Liefst op een scherm in de aula. Ik vind dat zoiets gewoon hoort bij goed onderwijs.’