Warmtewet 2 nader uitgelegd

Veel gemeenten maken momenteel plannen voor warmtenetten om duurzame warmte naar wijken en woningen te brengen. Voor de levering van collectieve warmte is de Warmtewet van toepassing. Het voornemen van minister Wiebes is om de basis van de huidige Warmtewet te verbreden en gemeenten instrumenten te geven voor het succesvol realiseren van nieuwe warmtenetten. Hieronder hebben we de belangrijkste veranderingen uiteengezet.

Wetsvoorstel Warmtewet 2 ter consultatie

In de zomer van 2020 heeft het ministerie van EZK de Warmtewet 2 ter consultatie aangeboden als ’Wet collectieve warmtevoorziening’. De belangrijkste veranderingen hebben betrekking op de aanleg van nieuwe warmtenetten. Zo zijn er in het wetsvoorstel procedures opgenomen voor het aanwijzen van nieuwe warmtebedrijven voor wijken waar gemeenten warmtenetten willen realiseren. Deze bedrijven krijgen dus het recht om als monopolist de warmtelevering te verzorgen.

De wet regelt ook dat de eisen aan de duurzame opwekking in de toekomst steeds verder worden aangescherpt om richting 2050 CO₂-neutraal en aardgasvrij te worden. Verder wordt er een nieuw stelsel van tariefregulering voorgesteld waarbij de koppeling met de gasprijs is losgelaten. Ook is er in de Warmtewet 2 een voorwaardelijke opt-out regeling opgenomen, die voor particuliere eigenaar/bewoners in een wijk een “zachte aansluitverplichting” vormt. Eigenaar/bewoners mogen afzien van het aanbod om aan te sluiten op het warmtenet, onder de voorwaarde dat de duurzaamheid van de eigen warmteopwekking gelijkwaardig of beter is dan van het warmtenet. Hierdoor wordt het aanpakken van versnipperd bezit vereenvoudigd, maar het kan wel gaan knellen met de gedoogplicht c.q. instemmingsrecht van huurders.  

Voor de bestaande warmtelevering (blokverwarming) door corporaties zal er weinig of niets veranderen met de Warmtewet 2, zoals deze in de consultatieversie is aangeboden. Ook voor het volledig uitbesteden van warmtevoorzieningen en met externe partijen de warmteopwekking te verduurzamen, lijkt ongemoeid te blijven.

Kritieken op de Warmtewet

Vanuit allerlei hoeken uit de samenleving is kritiek gekomen op het wetsvoorstel, sommige critici schrijven zelfs dat de warmtewet 2 naar de tekentafel terug zou moeten*. Ook Aedes heeft voor de consultatie een welwillende maar kritische reactie ingediend vanuit de invalshoek van de corporaties en de belangen van de huurders. De kritiek heeft onder andere betrekking op het ontbreken van voldoende zekerheden dat de betaalbaarheid op lange termijn gegarandeerd blijft. Ook signaleert Aedes de complexiteit van warmteprojecten met een belangrijke regierol van gemeenten en Aedes verzoekt de minister gemeenten in staat te stellen de regierol te pakken.

Onzekerheid over ingangsdatum

Met het oog op de vele kritieken, de huidige politieke aandacht voor de coronacrisis en met de verkiezingen van maart 2021 in het vooruitzicht is het vooralsnog onduidelijk wat het vervolg is op het ingediende wetsvoorstel. De geplande ingangsdatum van de Warmtewet 2 is 1 januari 2022, maar het is onzeker of dit gehaald gaat worden.

Omdat de Warmtewet 2 dus nog even op zich laat wachten, hebben corporaties (via Aedes) en warmtebedrijven alvast werkafspraken gemaakt onder de titel ‘Startmotorkader’. Deze werkafspraken geven corporaties nu enig houvast. De introductie van het gebruikstarief is een belangrijk onderdeel in het Startmotorkader als extra instrument om eindgebruikers woonlastenneutraal te laten overschakelen op warmtenetten.    

_{* bron: Energeia 4 augustus 2020, ‘Onderzoekers: Warmtewet moet terug naar tekentafel’}