Een integraal uitvoeringsplan
Gemeenten moeten de plannen voor aardgasvrije wijken uitwerken in een uitvoeringsplan. In wijken waar woningcorporaties bezit hebben zijn deze corporaties uiteraard belangrijke stakeholders. Om gezamenlijk tot een integraal uitvoeringsplan te komen, zijn vanuit het Programma Aardgasvrije Wijken de contouren hiervoor aangegeven. Deze bevat oa de volgende aspecten:
- Techniek
- Financiering en betaalbaarheid
- Bestuurlijke en juridische inrichting
- Ruimtelijk inpassing
- Communicatie en participatie
Deze aspecten vormen de basis voor een stappenplan dat leidt tot het integrale uitvoeringsplan. Het stappenplan is in de themasessie ‘Van planvorming naar uitvoering’ op hoofdlijnen gepresenteerd. Een belangrijk onderdeel is de lokale context van het project:
- Van wie komt het initiatief?
- Welke samenhang is er met andere opgaven?
- Is het een individuele of collectieve oplossing?
- Op welke manier wil de gemeente invulling geven aan de regierol?
Binnenkort is het volledige stappenplan beschikbaar op www.aardgasvrijewijken.nl.
Integrale aanpak, koppelkansen of toch een risico?
‘Hoe krijg je de bewoners mee?’ blijft een belangrijke vraag en randvoorwaarde voor een succesvol project. Om bewoners mee te krijgen moeten veel hindernissen worden weggenomen. Hindernissen kunnen ‘achter de voordeur’ te maken hebben met de woonsituatie of de persoonlijke problematiek van bewoners. Hindernissen kunnen ook te maken hebben met onvrede over de inrichting van de buitenruimte. Deze zaken hebben geen directe relatie met het aardgasvrij maken van de wijk, maar ze moeten worden aangepakt om voor draagvlak te zorgen.
Omgekeerde benadering
Sommige congresdeelnemers stelden zelfs voor om uit te gaan van een volledig integrale aanpak van de wijk, waar aardgasvrij maken dan slechts een onderdeel is. Een omgekeerde benadering dus. Het zou fantastisch zijn als gemeenten deze handschoen oppakken, maar voorlopig lijkt dit geen realiteit.
Combineren van opgaven
Een ander aspect om bewoners mee te krijgen is door het combineren van verschillende fysieke opgaven. In veel gevallen is het noodzakelijk om isolerende maatregelen te nemen om de warmtevraag te beperken. Door combineren van fysieke opgaven in de buitenruimte kunnen vaak kosten worden gedeeld waardoor de prijs voor de warmtevoorziening kan dalen. Ook kan in de toekomst overlast worden voorkomen, als kan worden gezorgd dat de straat niet meermalen open gaat. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de gezamenlijke aanleg van een warmtenet in combinatie met de riolering of voor afkoppelen van hemelwater.
De juiste balans vinden
De keerzijde van de integraliteit van het project is dat er een lock-in kan ontstaan tussen deelprojecten. Wordt de beoogde gecombineerde vernieuwing van het riool vertraagd, dan leidt dit direct tot consequenties voor het aardgasvrij project. Hoe meer onderling afhankelijke deelprojecten er zijn, hoe groter de risico’s op stagnatie van het project om de wijk aardgasvrij te maken.
De uitdagingen in de projecten blijft dus om de juiste balans te vinden tussen integraliteit en afbreukrisico’s.
De themasessie is hier terug te kijken.
Uit de praktijk
Als INNAX adviseren we enkele projecten voor aardgasvrije wijken. Hier ervaren we regelmatig de wens tot stapelen van opgaven, maar hoe meer opgaven, hoe groter het afbreukrisico. Zeker als deze opgaven onderling afhankelijk worden.
Oplossingen om aardgasvrij te worden vragen soms ingrepen in de woningen. Bij het toepassen van warmtepompen bijvoorbeeld zijn meestal ingrepen in de woningen nodig die moeten worden meegenomen in het uitvoeringsplan voor het project in een integrale aanpak. Maar als de ingrepen bestaan uit het terugbrengen van de warmtevraag dan kan dit beter vooraf worden aangepakt, waardoor het deelproject voor isolatie niet meer meegenomen hoeft te worden in het uitvoeringsplan.
Ook het combineren van verschillende opgaven binnen één projectorganisatie levert risico’s op. Het kan aantrekkelijk lijken om een PV project gelijk mee te nemen in een warmteproject, maar beide projecten hebben verschillende kenmerken, stakeholders en besluitvormingstrajecten. In deze gevallen is het verstandiger om er twee separate projecten van te maken, met verschillende beslisstructuren en eventueel gezamenlijke communicatie naar bewoners.
Ons advies is om in de integraliteit in ieder geval de sociale aspecten mee te nemen welke nodig zijn voor een positieve deelname van de bewoners. Verbeteringen van de openbare ruimte kunnen daarbij een stimulans zijn, maar te veel ambities die uiteindelijk niet worden gerealiseerd kunnen snel leiden tot teleurstellingen.
Meer informatie
- Het verslag van het congres kan hier worden teruggelezen.
- De opnamen van de diverse sessies kunnen hier worden teruggekeken.
- Website van het programma aardgasvrije wijken
